รู้จัก หุ้นทองคำ ถือหุ้นแค่ 1% ก็มีอำนาจ เหนือทั้งบริษัทได้
3 ต.ค. 2024
ถ้ามีใครบอกเราว่า เขาสามารถควบคุมบริษัทเอกชนยักษ์ใหญ่ ทั้งบริษัทได้ เพียงแค่มีหุ้นอยู่ไม่ถึง 1% เท่านั้น
เราอาจจะมองว่า คนคนนี้ ช่างเพ้อฝัน และกำลังโกหกเราอยู่
แต่ “เขา” ที่ว่า ไม่ใช่นักลงทุนธรรมดาทั่วไป แต่เป็นรัฐบาลในหลายประเทศ ที่แม้จะถือหุ้นในบริษัทต่าง ๆ เพียงแค่ 1% แต่กลับมีอำนาจในการชี้นิ้วให้บริษัททำในสิ่งที่ต้องการได้ มากกว่าผู้ที่ถือหุ้นใหญ่เสียอีก
ซึ่งเรื่องแบบนี้ ได้เกิดขึ้นจริงมาแล้ว ในหลากหลายประเทศทั่วโลก
แล้วเพราะอะไร ทำไมรัฐบาลเหล่านี้ ถึงสามารถใช้หุ้นแค่ 1% แต่กลับกุมอำนาจบริษัทไว้ในมือตัวเองได้ ?
MONEY LAB จะย่อยเรื่องการเงิน การลงทุน ให้เข้าใจง่าย ๆ
เครื่องมือวิเศษ ที่ทำให้รัฐบาลมีอำนาจเหนือผู้ถือหุ้นรายใหญ่คนอื่น ๆ หรือแม้แต่เจ้าของบริษัทเองก็ตาม เรียกว่า Golden Share หรือแปลเป็นไทยว่า “หุ้นทองคำ”
แม้หุ้นทองคำ จะดูเหมือนเป็นเครื่องมือของรัฐบาลเผด็จการ ที่อยากเข้าควบคุมบริษัทเอกชน แต่จุดเริ่มต้นของ Golden Share กลับมาจากประเทศโลกเสรีอย่าง สหราชอาณาจักร
โดยในช่วงปี 1980 รัฐบาลของคุณมาร์กาเร็ต แทตเชอร์ ผู้มีฉายาว่า “สตรีเหล็ก” ต้องการแปรรูปรัฐวิสาหกิจ ให้กลายเป็นบริษัทเอกชน เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการดำเนินงานขององค์กร
แต่ในอีกด้านหนึ่ง ธุรกิจเหล่านี้มีความสำคัญกับวิถีชีวิตความเป็นอยู่ของประชาชนค่อนข้างมาก เช่น การรถไฟ การไฟฟ้า การประปา หรือแม้แต่อุตสาหกรรมการป้องกันประเทศ
การจะปล่อยให้เอกชนเข้ามาบริหาร โดยไร้การควบคุมจากรัฐบาลเลย ก็อาจเป็นการเปิดช่องให้นักธุรกิจ ค้ากำไรกับประชาชนเกินควร
พอเป็นแบบนี้ รัฐบาลอังกฤษ ก็เลยคิดค้นหุ้นทองคำขึ้นมา โดยกำหนดให้รัฐวิสาหกิจที่กำลังจะเปลี่ยนเป็นบริษัทเอกชน ออกหุ้นทองคำให้รัฐบาลถือไว้ ซึ่งส่วนใหญ่ก็ออกมาแค่เพียง 1 หุ้นเท่านั้น
โดยกำหนดไว้ว่า จะมีเพียงรัฐบาลของอังกฤษเท่านั้น ที่มีสิทธิถือหุ้นทองคำไว้แต่เพียงรายเดียว
หากรัฐบาลขายหุ้นทองคำให้กับคนทั่วไป หรือให้กับรัฐบาลประเทศอื่น หุ้นทองคำที่ถูกเปลี่ยนมือเจ้าของ จะกลายเป็นหุ้นสามัญธรรมดาทันที
แล้วหุ้นทองคำนี้ ให้สิทธิพิเศษอะไรกับรัฐบาลอังกฤษบ้าง ?
1. สิทธิในการส่งตัวแทนของรัฐบาลอังกฤษ เข้ามาเป็นกรรมการของบริษัท
2. สิทธิยับยั้ง เมื่อผู้ถือหุ้นรายใหญ่รวมเสียงกันแก้ไขกฎเกณฑ์เกี่ยวกับหุ้นทองคำ
3. สิทธิยับยั้งการเข้าซื้อกิจการของกลุ่มทุนต่างชาติ
4. สิทธิในการเสนอความเห็นในที่ประชุม แต่ไม่มีสิทธิในการลงคะแนนเสียง
5. สิทธิยับยั้งการเลิกกิจการ
6. สิทธิยับยั้งการขายอาวุธสงคราม หรือการถ่ายทอดองค์ความรู้ด้านเทคโนโลยี
ตัวอย่างบริษัทที่รัฐบาลอังกฤษ มีหุ้นทองคำอยู่ ก็เช่น..
- British Telecom (ปัจจุบันคือ BT Group) บริษัทโทรคมนาคมรายใหญ่ เจ้าของตู้โทรศัพท์สีแดงแสนสะดุดตา ที่เป็นหนึ่งในสัญลักษณ์ของสหราชอาณาจักร
- Rolls-Royce บริษัทผู้ผลิตเครื่องยนต์อากาศยาน และเจ้าของแบรนด์รถยนต์หรู
- BAE Systems บริษัทเทคโนโลยีป้องกันประเทศ
อย่างไรก็ตามรัฐบาลอังกฤษ ตั้งใจจะใช้หุ้นทองคำ เพื่อควบคุมธุรกิจที่เคยเป็นรัฐวิสาหกิจเท่านั้น ไม่ได้ต้องการใช้ควบคุมบริษัทเอกชนรายอื่น ๆ
และปัจจุบันนี้ก็เริ่มทยอยลดการถือหุ้นทองคำในหลาย ๆ บริษัทแล้ว เช่น BT Group
ซึ่งสอดคล้องไปกับประเทศอื่น ๆ ที่มีการใช้หุ้นทองคำ เพื่อควบคุมบริษัทที่เคยเป็นรัฐวิสาหกิจเท่านั้น เช่น มาเลเซีย บราซิล อิตาลี และฝรั่งเศส
แต่มีเพียงแค่ประเทศจีนประเทศเดียว ที่ใช้หุ้นทองคำ เข้ามาควบคุมบริษัทเอกชน ที่ไม่เคยเป็นรัฐวิสาหกิจเลย เช่น Alibaba และ Tencent
โดยรัฐบาลจีนถือหุ้น Alibaba หรือ Tencent ในสัดส่วน 1% เพื่อมีอำนาจในการส่งคนของรัฐบาล ให้เข้าไปนั่งเป็นกรรมการบริษัท
นอกจากนี้รัฐบาลจีนยังมีสิทธิในการยกเลิกการออกเกมใหม่ของ Tencent ได้อีกด้วย หากเห็นว่าเนื้อหาในเกม ไม่เหมาะสมกับเยาวชน
เรียกได้ว่าหุ้นทองคำที่รัฐบาลจีนถือไว้ มีอำนาจที่ทรงพลังมากกว่าหุ้นทองคำของรัฐบาลประเทศอื่น ก็คงจะไม่ผิดนัก
แม้หุ้นทองคำ จะให้อำนาจแก่ผู้ถือครองอย่างมากมายนัก แต่หุ้นทองคำ กลับเป็นหุ้นที่ไม่จ่ายเงินปันผลคืนให้กับผู้ถือ
เพราะตามนิยามแล้ว หุ้นทองคำ ถือว่าเป็นหุ้นลักษณะพิเศษ ที่ผู้ถือหุ้นไม่มีสิทธิออกเสียงในที่ประชุมผู้ถือหุ้นทั่วไป แต่มีอำนาจพิเศษในบางกรณีเท่านั้น
ดังนั้นหุ้นแบบ Golden Share จึงเปรียบเสมือนหุ้นลม แต่ทรงพลัง สำหรับผู้ถือหุ้นประเภทนี้ นั่นเอง..
#ลงทุน
#หุ้นต่างประเทศ
#หุ้นทองคำ
References